Cây Đậu tương, Đậu nành (Glycine max)
TRỒNG ĐẬU TƯƠNG BẰNG PHÂN BÓN SILIC HÙNG NGỌC
Đậu tương là cây trồng lấy hạt, cây có dầu quan trọng bậc nhất trên thế giới, đứng hàng thứ 4 sau cây lúa mì, lúa nước và ngô. Do khả năng thích ứng rộng nên được trồng ở khắp các châu lục, nhiều nhất ở châu Mỹ trên 70% và châu Á. Các nước hàng đầu thế giới về diện tích và sản lượng cây đậu tương là Mỹ, Braxin, Achentina và Trung Quốc.
Ở Việt Nam, cây đậu tương được trồng ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long (An Giang, Đồng Tháp) Ở miền Bắc đậu tương được trồng nhiều ở các tỉnh Hà Bắc, Lạng Sơn, Cao Bằng… Năm 2014, Việt Nam có trên 120 ngàn ha cây đậu tương (*).
Cây thân thảo đứng, sống hàng năm, cao 40-80cm. Thân cành mảnh, có lông màu trắng. Lá kép mọc so le, gồm 3 lá chét hình bầu dục hoặc trái xoan, gốc tròn, đầu nhọn, dài 3-12cm, rộng 2-8cm, lá chét bên lệch, hai mặt có lông rải rác, gân chính 3, cuống dài 7-10cm, có lông.
ف.1.Chuẩn bị đất Có thể trồng đậu tương trên nhiều loại đất khác nhau, song tốt nhất là đất cơ giới nhẹ/trung bình, giữ ẩm và thoát nước tốt (đất thịt nhẹ,cát pha, phù sa ven sông, nhất là đất thịt pha cát), chủ động tưới tiêu.
Đất phải được cày bừa kỹ, sạch cỏ dại. Đất bãi ven sông và đất chuyên màu áp dụng kỹ thuật gieo trồng trên nền đất khô, đất có thể cày, bừa, lên luống hoặc san phẳng mặt, rạch thành hàng để gieo đậu. Ở đất chuyên cây trồng cạn thì lên luống rộng 100 cm, cao 20 - 25 cm, rạch 2 hàng. Khoảng cách giữa 2 hàng là 40 cm. Rãnh thoát nước rộng 30 - 35 cm.
Chân đất vàn cao: làm đất phải tơi xốp, phẳng, sạch cỏ dại, xử lý đất bằng vôi bột trước khi gieo Lên luống rộng 1,0 - 1,2 m, rãnh rộng 30 - 35 cm, sâu 15 - 20 cm. Mặt luống chia 2 - 3 hàng dọc theo chiều dài luống, rạch sâu 2 - 3 cm, hàng cách hàng 30 - 40 cm.
Đất sau lúa mùa: Dụng biện pháp không làm đất, gieo hạt vào gốc rạ hoặc gieo vãi có làm đất ruộng thoát nước, cày tạo rãnh thoát nước với băng rộng 2 - 3 m. Đất dốc phải thiết kế thành băng chống xói mòn, lên luống tạo rãnh thoát nước kịp thời khi mưa to (mặt luống rộng 1,0 - 1,2 m, cao 15 - 20 cm, rãnh rộng 25 - 30 cm).
1.2.Thời vụ
a) Vụ Xuân. Vùng đồng bằng, trung du và miền núi phía Bắc:gieo 15/1- 15/3, không gieo muộn vì khi ra quả gặp mưa,nắng to Vùng ĐB sông Hồng tốt nhất gieo 20/2 - 10/3. Vùng Bắc Trung bộ: 20/1-10/2 để tránh gió Tây cuối tháng 4. Vùng Tây Bắc BB: 1/3 - 20/3. Vùng Nam Trung bộ: 10/1- 30/1. Vùng Đồng bằng sông Cửu Long: cuối tháng 2, đầu tháng 3.
b) Vụ Hè. Các tỉnh phía Bắc: - Trên đất màu: Gieo 25/5 - 20/6 đối với giống ngắn ngày như ĐT12, DT99… - Trên đất 2 lúa: Gieo 25/5 - 15/6. Các tỉnh miền Đông Nam bộ: Gieo 25/4 -10/5.
c) Vụ Hè Thu Khu vực miền núi phía Bắc: Gieo 10/7 - 25/7. Các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế: Gieo từ 15/6 -10/7. Khu vực miền Đông Nam bộ: Tranh thủ gieo trong mùa mưa, gieo từ 1/8 -15/8, thu hoạch cuối tháng 10 đầu tháng 11 ( là giai đoạn khô hanh, rất thuận lợi cho thu hoạch). Vùng Tây Nguyên, Nam bộ: Gieo từ 15/5- 31/5.
1.3. Kĩ thuật trồng & Chăm sóc
Trong vụ đông, khu vực ĐB sông Hồng gieo từ 1/9 - 5/10, tốt nhất trước 15/9. Giống trung ngày, chịu rét có thể gieo đến 10/10.
Chú ý: Gặt xong tranh thủ gieo ngay sẽ tận dụng những điều kiện thuận lợi về nhiệt độ, ẩm độ của đầu vụ. Gieo muộn thì cây STPT kém, NS càng thấp.
Các tỉnh Duyên hải miền Trung: Trên đất chuyên trồng màu/ đất bãi ven sông, sau khi nước rút có thể gieo sớm, từ 15/9 - 20/9. Đất ruộng cao nên gieo xong trong tháng 10. Vùng ĐB sông Cửu Long: Gieo chủ yếu vào mùa khô, trong tháng 12.
Mật độ & khoảng cách. Mật độ gieo 25 - 50 cây/m2 tuỳ theo hình thức gieo, giống và vụ gieo trồng. Khoảng cách gieo: hàng x hàng 60 - 65 cm cây x cây 15 cm. Vụ Đông thời tiết lạnh và ngày ngắn nên gieo dày hơn Vụ Xuân và vụ Hè cây phát triển, phân cành mạnh nên gieo thưa hơn. Giống có TGST ngắn (70 - 90 ngày) nên gieo dày hơn (35 - 50 cây/m2). Giống có TGST trung bình (90 - 100 ngày) gieo mật độ vừa phải: 25 - 40 cây/m2 giống có TGST dài (trên 100 ngày) gieo thưa hơn: 20 - 35 cây/m2.
- Gieo theo luống trên nền đất khô: lượng giống 55 - 60 kg/ha, hàng cách hàng 30 - 40 cm, gieo 2 hạt/hốc, hốc cách hốc 7 - 8 cm
1.4. Cách gieo. Gieo vãi: Áp dụng với ruộng cao, đất chỉ cần cày lên là có thể gieo. Lượng giống 80 - 90 kg/ha, khi gieo đất phải đủ ướt như đất chuẩn bị gieo mạ. Chia hạt theo từng luống / băng để rắc cho đều, sau khi gieo tiến hành phủ hạt và chuẩn bị thoát nước cho tốt. Chọn khoảng đất an toàn, gieo dày, khoảng 150 - 200 m2 cho 1 ha để dặm. Thời điểm tỉa dặm sau gieo 5 - 7 ngày. Gieo theo hàng (tra rạch): Gặt sát gốc rạ, sau đó tạo rãnh thoát nước bằng cày cuốc, các rãnh cách nhau 1,5 m. Tạo rạch ngang luống, sâu 2 - 3 cm, các rạch cách nhau 30 - 35 cm và tra hạt vào rạch, hạt cách hạt 3 - 5 cm.
- Gieo theo hàng và luống: Lên luống rộng 1,2 m, rãnh rộng 30 - 40 cm, sâu 20 - 25 cm. Dùng đòn gánh hoặc thanh gỗ nặng hình tam giác chém ngang luống hoặc dùng cuốc tạo thành rạch ngang sâu 2 - 3 cm, rạch cách nhau 30 cm. Tra 2 - 3 hạt/1hốc, khoảng cách hốc/hốc: 7 - 12 cm.
- Gieo theo gốc rạ: Gặt lúa xong, tạo rãnh thoát nước như trường hợp gieo vãi. Gạt nghiêng gốc rạ, tra mỗi gốc 1 - 2 hạt vào kẽ giữa đất và gốc rạ (không tra vào giữa gốc rạ, hạt sẽ không hút được ẩm để nảy mầm), bỏ cách một hàng rạ không gieo. Lượng giống gieo: 60 kg/ha.
1.5. Phân bón & cách bón ( 1 sào BB 360 m2)
- Bón lót trước khi gieo/ trồng: 25 kg Vi sinh Mộc Lan + 15 kg NPK Silic 15-5-10
- Bón thúc 1 ( sau trồng 25-30 ngày): 17 kg NPK Silic 15-5-10 + 200g Silic Bo
- Bón thúc 2 ( sau trồng 45-50 ngày):12-15 kg NPK Silic 15-5-10 +200g Silic Bo + 3 kg Kali
1.6. Chăm sóc. a)Tỉa, dặm: Khi cây có 1 - 2 lá thật, kiểm tra tỉa bỏ các cây còi cọc, cây sâu bệnh, chỉ để lại 1 - 2 cây đậu khỏe/khóm. Dặm cây mới vào những chỗ cây bị chết, héo.
b)Xới xáo 2 lần: Áp dụng cho chân đất khô/ gieo theo hàng ( không áp dụng trong vụ Đông gieo trên nền đất ướt có phủ rơm rạ.)
Lần 1: Khi cây có 2 - 3 lá thật, xới nhẹ vào gốc, tỉa định cây, kết hợp bón thúc lần 1.
Lần 2: Khi cây có 5 - 6 lá thật, xới vun cao sát gốc, kết hợp bón thúc lần 2.
c) Tưới nước: Nguyên tắc chung cần giữ độ ẩm đồng ruộng thường xuyên 65 - 70% độ ẩm tối đa. Tưới nước vào các thời kỳ 2 - 4 lá thật, trước khi ra hoa, hình thành quả và quả trưởng thành (có thể tưới bất kỳ giai đoạn nào cần để đảm bảo độ ẩm yêu cầu nêu trên). Cách tưới: Tưới rãnh ngập 2/3 luống để ngấm đều, sau đó tháo cạn.
1.7. Thu hoạch Thời điểm thu hoạch: Khi trên cây có 80 - 85% quả chín (trên 2/3 số quả chuyển sang màu vàng sẫm). Thu hoạch vào ngày thời tiết nắng ráo để tiện vận chuyển và phơi. Không thu đậu vào lúc mưa, hạt dễ nảy mầm, thối hỏng.
